Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) kwitnie w Polsce od czerwca do sierpnia, więc koniec wakacji to ostatni moment, żeby znaleźć kwiaty tej rośliny i narwać. Właściwości wrotyczu są tak wszechstronne, że warto zawsze mieć zapas jego zasuszonych kwiatów albo ze świeżych nastawić napar, zrobić wywar lub macerat. Przypominam jednak, że zgodnie z prawem Unii Europejskiej jest to roślina toksyczna.

Uwielbiam wrotycz. Ta bardzo charakterystyczna roślina ma szczególny, intensywny zapach, nie każdemu przypadający do gustu. Ja się już przyzwyczaiłam i nawet polubiłam! Wykorzystuję tę roślinę do robienia mydeł, ponieważ działa wspaniale na skórę. Jest też kilka innych zastosowań wrotyczu! Niektóre z nich są znane i stosowane od wieków.

Dlaczego UE uznała wrotycz za toksyczne zioło

Można by powiedzieć, że wrotycz pospolity jest prawdziwym zakazanym owocem, bo znalazł się na liście roślin toksycznych. Obwarowaniu podlega sprzedaż tej rośliny w postaci produktów przeznaczonych do picia. Nie oznacza to, że nie kupimy suszonego wrotyczu w sklepach, wręcz przeciwnie. Jednak zgodnie z prawem powinien on być opisany jako produkt do użycia zewnętrznego.

Powodem jest wysoka zawartość tujonu w olejkach eterycznych znajdujących się w roślinie. Tujon brzmi groźnie (mówi się o zawartości od 70% do 90%), natomiast trzeba pamiętać, że zawartość olejków eterycznych w kwiatach i liściach to zaledwie 1,5-2%.

Nazwa wrotyczu pospolitego mówi sama za siebie: jest pospolity, więc rośnie naprawdę wszędzie. Jeśli ktoś będzie chciał zrobić nalewkę, to pójdzie na łąkę, nazrywa sobie rośliny i zrobi, co będzie chciał. Sama nie zdecydowałam się jeszcze na picie wrotyczu, natomiast używam go do mydeł oraz jako środek ochrony roślin. Wiem, że jest także używany przeciw komarom i kleszczom.

Co zawiera wrotycz?

Według źródeł (np. Różański) w kwiatach i liściach wrotyczu znajdują się:

• tujon,
• laktony: tanacetyna, arbosculin, epi-ludowicyna, artemoryna, rejnozyna,
• kwasy: jabłkowy, winowy, walerianowy,
• flawonoidy: jaceidyna, jaceozydyna, kwercetyna, apigenina, diosmetyna, diosmina,
• kwasy: chlorogenowy, taninowy, kawowy,
• elemen,
• eupatylina,
• germakren,
• partenolid,
• fitosterole,
• piperyton,
• santamaryna.

Sam olejek eteryczny w 70% (lub więcej) składa się z tujonu, neurotoksyny, która może nam zaszkodzić. Zbyt duża dawka powoduje wymioty, zawroty głowy, halucynacje, przyspieszenie bicia serca, a nawet śpiączkę z drgawkami. Natomiast tujon słabo rozpuszcza się w wodzie (za to znakomicie w alkoholu), więc większą moc będą miały nalewki niż wywary.

Poza tym w olejku eterycznym znajduje się także (za Różańskim): chamazulen, tymol, kamfora, borneol, octan borneolu, tujolowy alkohol, 1,8-cyneol, wulgaron A i B,  lyratrol, octan lyratrylu, bergamoten, alfa-pinen, alfa-terpinen,  kariofilen, chryzantenol, octan chrazantenylu, dawanon, kadinen, sabinen.

Wrotycz a skóra

Napary, nalewki, maści z wrotyczem można stosować zewnętrznie szczególnie na problemy skórne, takie jak pasożyty (np. świerzb, wszy, nużeńce) czy łuszczycę. Działanie antywirusowe wrotyczu pomoże zwalczyć opryszczkę. Olejki eteryczne można wykorzystywać w preparatach odstraszających kleszcze i komary.

Działanie wrotyczu według badań jest bardzo szerokie, przypisuje mu się m.in. łagodzenie objawów alergii. To także działanie antygrzybicze, antybakteryjne czy przeciwwirusowe. Dlatego właśnie robię mydło na bazie maceratu wrotyczowego, żeby móc bezpiecznie korzystać z właściwości tej rośliny.

Wrotycz a seks i miesiączka

Nie namawiam nikogo do picia naparów czy nalewek z wrotyczu, ponieważ po pierwsze, w Unii Europejskiej jest to zabronione, a po drugie nie mam odpowiedniej wiedzy, żeby wskazać, co będzie dla kogo dobre.

Natomiast historycznie przypisuje się wrotyczowi silne działanie polegające na lepszym ukrwieniu między innymi narządów rodnych oraz rozkurczaniu mięśni. Dlatego też polecany bywał przy dolegliwościach menstruacyjnych (łagodzenie bólu okresowego). Zawdzięczano mu także przywoływanie miesiączki, wykorzystując jego właściwości wczesnoporonne.

Dawniej stosowano go także przy problemach pokarmowych (np. z wątrobą) i jako środek moczopędny. Picie naparów z wrotyczu miałoby także polepszać doznania seksualne, ponieważ zwiększa ukrwienie między innymi genitaliów. 

Mam nadzieję, że teraz spojrzycie na kwiaty wrotyczu przychylniejszym okiem!