Latem nasza rodzina znacznie częściej korzysta z oferty lokali gastronomicznych. Nie mogą być to przypadkowe lokale, muszą mieć wymienione alergeny w menu, ponieważ ja nie jem glutenu, a młodszy syn jest uczulony na jajko. W te wakacje, jak zwykle, przerobiłam kilkadziesiąt rozmów z obsługą na temat składu potraw i zazwyczaj spotykałam się z kompletnym zdziwieniem.

Utwierdzam się w przekonaniu, że polski świat gastronomii (poza chlubnymi wyjątkami!) uważa się za jakąś wyjątkową strefę, gdzie prawo, którego przestrzegania nikt nie respektuje, może być bezrefleksyjnie łamane. Dla większości klientów być może problem nie istnieje (spotkałam się z opinią, że przecież niewielu jest takich niepełnosprawnych jak my – to cytat). Dla mnie i mojego syna jest to jawne dyskryminowanie osób z alergiami i nietolerancjami, których chroni prawo europejskie.

Ja tu tylko sprzedaję

Ostrowo, budka z lodami.

– Dzień dobry, poproszę o spis składników lodów – mówię, bo muszę mieć pewność, które smaki nie zawierają jajek. Dostaję książeczkę ze szczegółowym opisem składów i wyróżnionymi alergenami.

Kiedy proszę o to samo w budce obok, sprzedawczyni odpowiada:

– No, naturalne są. Mleko, owoce, cukier.

– Poproszę o spis składników, alergenów.

– Spis? Nie mam żadnego spisu. Ja tych lodów nie robię, ja je tylko sprzedaję – odpowiada z pogardą. Że niby co ja sobie wyobrażam?

Alergeny w menu: Ministerstwo odpowiada

Jakiś czas temu wysłałam do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Rynków Rolnych zapytanie o sytuację, w której lokal gastronomiczny nie udostępnia informacji o alergenach w serwowanych potrawach. Odpowiedź, którą otrzymałam, powinna być rozesłana do wszystkich restauracji, foodtrucków, budek z lodami czy cukierni.

Podstawa prawna, która jest główną bronią klientów restauracji itp.:

Podstawę zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów w zakresie informacji na temat żywności oraz ogólne zasady, wymogi i zakresy odpowiedzialności dotyczące informacji na temat żywności określa rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Polskie przepisy doprecyzowują obowiązki sprzedawców:

Przepis § 19 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazuje, że informacje wymagane na mocy ust. 1 podaje się w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu. W przypadku usług gastronomicznych jeżeli w miejscu sprzedaży nie umieszcza się wywieszek dotyczących potraw, należy przedstawić obowiązkowe informacje w „inny sposób”, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu.

Co to właściwie znaczy „w inny sposób”? Oczywiście restauracje mogą się tłumaczyć brakiem odpowiedniej wywieszki czy adnotacji w menu odpowiednim przeszkoleniem personelu, który wyrecytuje z głowy wszystkie alergeny zawarte w daniu. W praktyce pracownicy restauracji zazwyczaj muszą iść do kuchni i przepytać osoby bezpośrednio przygotowujące posiłek, co właściwie się w nim znajdzie.

Oto, co pisze MRiRW:

Należy tu podkreślić, że intencją tego przepisu było umożliwienie zainteresowanym konsumentom zapoznania się z wymienionymi informacjami przed dokonaniem zakupów/złożeniem zamówienia. Dlatego też wskazany w przepisie „inny sposób” realizacji wymogu podawania informacji, np. poprzez zamieszczenie w kartach „menu” itp. czy wykorzystanie nowoczesnych form przekazu (np. formy elektronicznej z użyciem formatów niemożliwych do zmiany przez osoby nieupoważnione do dokonywania zmian, np., pdf) i wprowadzenie jej w danym miejscu sprzedaży w taki sposób, żeby konsument był świadomy, że może takie informacje uzyskać.

Nie ma informacji. Co zrobić?

Jeśli spotykamy takie sytuacje, jak opisany dialog w drugiej lodziarni – czyli nie mamy dostępu do spisu alergenów i nie mamy szans na ich poznanie przed zakupem – możemy zgłosić lokal gastronomiczny do kontroli Sanepidu.
Myślę jednak, że zanim wyciągniemy działa w postaci nasłania urzędników na restaurację czy foodtruck, możemy spróbować poinformować właściciela przybytku o jego obowiązkach. Możemy spróbować skontaktować się z nim mailowo albo przez Facebooka, a nawet podesłać link do tego tekstu.

Skąd ta indolencja?

Nie wiem.

Jakiś czas temu >> pisałam o tym, że za granicą spotkałam się z przestrzeganiem prawa unijnego i było to dla mnie zaskoczeniem. Czy naprawdę tak mało wiemy o swoich prawach? Rozumiem, że pewnie większości z nas takie informacje, czy jakaś potrawa zawiera pszenicę, mleko czy orzechy, mogą być nieistotne, jednak są osoby, dla których jest to informacja na wagę zdrowia i życia. Jednak w tym wszystkim chodzi też o przestrzeganie prawa konsumenta do informacji.

Działajmy!

Klienci są siłą rynku usług, a świadomy klient jest groźny, bo wie i wymaga.

Naszym prawem jako konsumentów jest pełna informacja dotycząca alergenów w produktach spożywczych czy serwowanych potrawach. Za nieprzestrzeganie przepisów grożą kary.

Największą jednak karą dla restauracji będzie zła opinia niezadowolonego klienta. Nie bójmy się mówić głośno, że jesteśmy niezadowoleni z obsługi albo z niedostatecznej informacji o potrawach. Namawiam do kulturalnego zwrócenia uwagi, czego nam zabrakło – w tym wypadku zrozumiałego spisu alergenów. Może uda się bezkonfliktowo wskazać osobom zarządzającym restauracjami, że jest to obowiązek lokalu gastronomicznego, który może być rozwiązany w prosty sposób (na przykład często stosowanymi liczbami-przypisami przy nazwach potraw).

Podstawa prawna:

• ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r.: link – spis alergenów znajduje się w Załączniku II
• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych: link