Meble z drzew egzotycznych? Tylko z odzysku albo… żadne

Marzą Wam się meble z rattanu, palisandru albo mahoniu na tarasie? Hebanowe krzesła, tekowe stoliki w ogrodzie? Nie kupujcie nowych, bo przyłożycie rękę do wycinki lasów tropikalnych. Meble ogrodowe albo na taras mogą pochodzić z drugiej ręki i nie dość, że będą wtedy tańsze, to znacznie bardziej ekologiczne.

Zakup mebli z drzew egzotycznych powinien być bardzo przemyślany. Wciąż za mało mówi się o zagrożeniach związanych z pozyskiwaniem drewna z lasów tropikalnych (a może raczej mówi się tak dużo, że już znudziło nam się słuchanie). Kraje mające na swoich terenach cenne zasoby leśne nie zawsze radzą sobie z utrzymywaniem choćby minimalnej równowagi przyrodniczej. Zwłaszcza gdy są to kraje biedne, za wszelką cenę szukające możliwości zarobku (przykład rabunkowego wylesiania Madagaskaru, za które płaciły Chiny).

Jedną sprawą jest wycinka lasów deszczowych, których znikanie ma wpływ na zmianę klimatu. Drugą sprawą jest wycinanie drzew, które rosną powoli i nie nadążają za rabunkową gospodarką człowieka. Są gatunki, których okazy niebawem spotkamy tylko w ogrodach botanicznych. Po trzecie lasy często są wycinane zupełnie nielegalnie lub bezmyślnie i zastępowane przykładowo uprawą palm olejowych. Co wpływa na degradację środowiska i często nieodwracalne zmiany w przyrodzie.

Dlaczego lasy deszczowe są tak ważne?

Lasy deszczowe to ogólna nazwa lasów rosnących w strefach, gdzie roczna suma opadów przekracza 2000 mm. Występują przede wszystkim w strefie równikowej (w Amazonii, na Obszarze Gwinejsko-Kongijskim, w Azji Południowo-Wschodniej, w Ameryce Środkowej oraz w północno-wschodniej Australii i na wyspach Oceanii). Stanowią niezwykłe bogactwo przyrodnicze, właściwie do dziś niezbadane i kryjące w sobie kolejne gatunki zwierząt, roślin, grzybów do odkrycia.

Ich globalna rola jest nie do przecenienia.Podobnie jak wszystkie lasy, mają one znaczenie w wychwytywaniu, ale też magazynowaniu dwutlenku węgla, którego ilość oddziałuje na globalne ocieplenie klimatu:

Stare dojrzałe lasy, z kilkusetletnimi drzewami, magazynują olbrzymie ilości węgla. Pochłaniają też dodatkowe ilości CO₂ z atmosfery, ale zachodzi to stosunkowo powoli. Ich wycięcie zwiększa w krótkim czasie emisje CO₂, błyskawicznie uwalniając zgromadzony przez stulecia węgiel do atmosfery. Zasadzenie na ich miejsce młodych, szybko rosnących drzew zwiększa czasowo pochłanianie CO₂, lecz może to jedynie częściowo kompensować wcześniejszą emisję CO₂ spowodowaną zniszczeniem starodrzewu.

Więcej przeczytacie tu: >> Nauka o klimacie.

Szczególnie ważne są więc lasy pierwotne, a nie te odtwarzane przez człowieka. Co ciekawe, drzewa mają także ogromne znaczenie w procesie krążenia wody w przyrodzie (a to, znowu przekłada się na klimat):

Jednym z takich najważniejszych „nie-węglowych” efektów jest wpływ wylesiania na opady deszczu. Kolejnym – na przykład to, że zdrowy las uwalnia wiele lotnych związków organicznych, które w wyniku przekształceń w atmosferze tworzą biogeniczny aerozol wpływający ochładzająco na klimat, głównie poprzez rozpraszanie w kosmos promieniowania słonecznego. Wycinka lasów powoduje, że efekt ten zanika, co przyczynia się do globalnego ocieplenia (…).

Więcej tu: >> Nauka o klimacie.

Te dwie cechy lasów nie mogą być kompensowane przez zalesianie nowych obszarów drzewami w sposób sztuczny. Po pierwsze, „las rośnie wolno, znika szybko”, jak głosi słynne hasło obrońców Puszczy Białowieskiej. Po drugie, drzewa drzewom nierówne. Chętnie sadzi się drzewa rosnące szybko, ale równie chętnie je ścina (i co z tego, że mają >> certyfikat FSC?). To gatunki rosnące powoli i żyjące długo są najcenniejsze dla klimatu.

Dlaczego meble ogrodowe wykonuje się z drewna egzotycznego?

Zaletą takiego drewna jest jego wytrzymałość na warunki zewnętrzne, dzięki czemu stół czy krzesła są odporne na wilgoć czy zmiany temperatury. Przykładowo drewno tekowe (teczyna) należy do najbardziej twardych rodzajów drewna na świecie. Cenione jest również za walory estetyczne – ciekawe wzory, w jakie układają się słoje.

Wszystko więc opiera się na potrzebie posiadania przez człowieka pięknych, wyjątkowych mebli. Na pewno przyjemnie pochwalić się gustownie urządzonym tarasem czy ogrodem, ale czy naprawdę potrzebujemy do tego przedmiotów całkowicie zastępowalnych?

Jeśli już upieracie się przy drzewie egzotycznym, poszukajcie czegoś z drugiej ręki.

Świadomość dotycząca znikania lasów deszczowych jest wciąż znikoma – przede wszystkim dlatego, że znajdują się one daleko od Europy i nie widzimy naocznie strat wyrządzanych w nich przez człowieka. Może jednak nadejdzie kiedyś dzień, że meble z drzew egzotycznych będą równie obciachowe co przedmioty z kości słoniowej?

Zanim kupisz meble, sprawdź, z jakiego drzewa są zrobione:

• Heban – hebanowce rosną w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej: heban cejloński pochodzi z południowych Indii i Sri Lanki, heban gaboński – z zachodniej Afryki, heban Makassar – z Indonezji. Ich drewno jest gęste i twarde, z ciekawym usłojeniem, wykorzystywane jako drewno ozdobne. Rabunkowe pozyskiwanie drzewa doprowadziło do znacznej redukcji zasobów hebanowców w Afryce. Drzewa te są pod ochroną na Sri Lance. Znana jest także sprawa nielegalnego pozyskiwania hebanu i palisandru na Madagaskarze (>> hasło w Wiki).
• Palisander, drzewo różane – podobnie jak heban, nielegalnie pozyskiwany i wycinany z miejsc nawet chronionych. Drewno palisandrowe ma piękny brązowy kolor wpadający czasem w czerwień. Dodatkowo charakteryzuje się silnym zapachem (stąd nazwa „drzewo różane”). Jest mocne i ciężkie.
• Rattan (rotang) – palmy pnące, rosnące w lasach południoo-wschodniej Azji. Wykorzystywane są do plecionych mebli. Niestety, ich pozyskiwanie łączy się z degradacją lasów (np. w Indonezji).
• Drzewo tekowe (teczyna) – naturalnie rośnie wyłącznie w południowej i południowo-wschodniej Azji, gdzie wchodzi w skład lasów monsunowych. Charakteryzuje się naturalną zawartością substancji oleistych i kwasu krzemowego. Jest odporne na wodę. Drzewo tekowe pochodzące z Afryki (afromosia, Pericopsis elata) znajduje się na czerwonej liście IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody).

Do przeczytania:

https://www.woodworkingnetwork.com/wood/pricing-supply/ten-most-endangered-wood-species

https://www.wood-database.com/wood-articles/ebony-dark-outlook-dark-woods/