Prawdziwe oblicze certyfikatów. FSC

Ten symbol widnieje na coraz większej liczbie papierowych przedmiotów czy opakowaniach wokół nas. Jest dość powszechny, na tyle, że być może większość z nas przestała zwracać na niego uwagę. Dla mnie stanowi wartościową informację o produkcie – do niedawna jednak znałam jedynie ogólną definicję certyfikatu Forest Stewardship Council.

FSC to międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca na zasadzie non profit. W 2014 roku obchodziła 20-lecie istnienia – wówczas chwaliła się, że ponad 180 milionów hektarów na świecie ma certyfikat FSC. Przyświeca jej idea działania na rzecz lasów i dbania o zrównoważone z nich korzystanie. Trzy człony organizacji są odpowiedzialne odpowiednio za politykę prośrodowiskową, prosocjalną i proekonomiczną. W jej skład wchodzą m.in. takie organizacje, jak WWF czy Greenpeace. Jednak coraz więcej się mówi o tym, że właśnie te najbardziej świadome ekologicznie organizacje mają wątpliwości co do jakości certyfikatu FSC.

Co oznacza symbol FSC?

Te trzy litery pod rysunkiem drzewka, dodatkowo opatrzone numerem certyfikatu, oznaczają, że organizacja Forest Stewardship Council przyznała produktowi swoje oznaczenie, ponieważ spełnił on konkretne wymagania.

Należy podkreślić, że certyfikat odnosi się wyłącznie do surowców drzewnych, czyli jeśli mamy plastikowe opakowanie papieru toaletowego (jak na zdjęciu powyżej), to symbol umieszczony na folii dotyczy papieru, a nie folii. Podobnie symbole umieszczone na opakowaniu kremu czy szczoteczki do zębów mówi o pochodzeniu papieru, z którego wykonano to opakowanie.

Zasady

Certyfikat FSC jest dobrowolny. FSC przyznaje trzy rodzaje certyfikatów: dla zarządców i właścicieli lasów, dotyczący łańcucha dostaw (producenci, przetwórcy, handlowcy) oraz dla samego drewna (Controlled Wood). Ten ostatni certyfikat oznacza, że drewno nie może pochodzić z nielegalnych wycinek, wycinka nie może naruszać praw tubylców, nie może dotyczyć obszarów chronionych, nie może mieć miejsca na obszarze, który nie zostanie ponownie zalesiony, nie może też dotyczyć upraw genetycznie modyfikowanych.

Rodzaje oznaczeń

Na opakowaniach możemy spotkać trzy rodzaje oznaczeń.

• FSC 100% oznacza, że całość użytego surowca drzewnego pochodzi z certyfikowanych zasobów leśnych.
• FSC Mix (lub odpowiednik słowa „mix” w danym języku) oznacza, że co najmniej 70% surowca pochodzi z certyfikowanych zasobów leśnych lub z recyklingu, a 30% – z zasobów kontrolowanych.
• FSC Recycled oznacza, że papier lub drewno użyte do produkcji pochodzi z recyklingu co najmniej w 85%.

Co certyfikat mówi konsumentom?

Znak FSC na opakowaniu jest ważną informacją na temat produktu, choć ogranicza się „zaledwie” do pozyskania surowca z drzew. Możemy założyć, że surowiec pochodzi ze zrównoważonej gospodarki leśnej, gdzie dba się o równowagę i ochronę przyrody (jakkolwiek sprzecznie to brzmi). Również powinniśmy oczekiwać, że pracownicy związani z pozyskiwaniem i dostarczaniem surowca są godnie zatrudnieni i opłacani.

Co ciekawe, od kilku lat organizacja Forest Stewardship Council prowadzi pilotażowy program współpracy z organizacją Fairtrade – być może w najbliższym czasie poznamy jakieś rezultaty tej kooperacji – tu więcej na ten temat.

Krytyka

Myślę, że warto wiedzieć, że wobec FSC wysuwane są różne zastrzeżenia, które poddają w wątpliwość wartość certyfikatu. To m.in. zarzut konfliktu interesów (jednostki certyfikujące są opłacane z kieszeni podmiotów ubiegających się o certyfikat).

Więcej informacji: www.fsc-watch.com

Naszym zdaniem

W wypadku tak dużej organizacji, jaką jest FSC, w dodatku zrzeszającej jednostki z kilkudziesięciu krajów, zawsze występuje ambiwalentna ocena: z jednej strony spójność zasad pozwala zachować pewne standardy w dowolnym miejscu na świecie, z drugiej – rozczłonkowanie organizacji oznacza mniejszą kontrolę „góry”.

Certyfikaty powinny być zawsze jasną informacją dla konsumenta – ten produkt jest etyczny, ekologiczny itp. W wypadku FSC dostajemy zaledwie ułamek informacji o produkcie, choć bywa to informacja kluczowa.

Na zdjęciu widać opakowanie herbaty – producent zadbał o to, aby materiały pozyskiwane z drzew (torebka od herbaty, sznurek, etykietka, opakowanie całości) miały certyfikat, choć „tylko” Mix. Czy jest to greenwashing? Trochę tak – w końcu idealne byłoby kupowanie sypanej herbaty na wagę, do własnego pojemnika, zamiast używać torebeczek na sznurku. Ale kiedy nie ma takiej możliwości, opakowanie z logo FSC zdejmuje z nas choć część wyrzutów sumienia – drzewo zostało ścięte, ale pracownicy do tego zatrudnieni zostali odpowiednio wynagrodzeni, a na miejsce drzewa prawdopodobnie posadzono nowe.

Zarzuty wobec zasad certyfikatu FSC wydają się uzasadnione – jednak w tej chwili nie ma alternatywy tego oznaczenia (jest jeszcze certyfikat PEFC, który mówi nieco co innego – o tym wkrótce). Jeśli więc musimy kupić produkt pozyskany z drewna, taki certyfikat pozwala nam wydać pieniądze z mniejszym poczuciem niszczenia lasów na Ziemi. Na pewno idealnie by było szukać certyfikatu FSC Recycled. A najlepiej zastanowić się kilka razy, zanim kupimy cokolwiek, zwłaszcza w tekturowym czy papierowym opakowaniu – być może da się kupić podobny produkt bez szkody dla drzew?

Tu także znajdziesz ciekawe informacje na temat FSC: ekonsument.pl